Deze blog bespreekt vijf manieren om rekening te houden met traumaklachten tijdens het beoefenen van je meditatie, gebaseerd op mijn ervaringen als gezondheidspsycholoog.
Wat is trauma sensitieve meditatie?
Meditatie draait om volledig aanwezig zijn met je gedachten, gevoelens en/of lichaamssensaties, ook als dat onprettig voelt. Naar binnen keren, stil worden en het observeren van innerlijke ervaringen kan je bewust maken van vervelende gevoelens, wat kan leiden tot een toename van angstklachten of zelf dissociatie. Bij dissociatie verlies je het contact met je lijf en het huidige moment en kan je je verward of afwezig voelen.
In zo’n geval kan meditatie gevoelens van hulpeloosheid veroorzaken en kan het hertraumatiserend zijn. Door zulke ervaringen geloven sommige mensen dat meditatie niets voor hen is of dat ze iets verkeerd hebben gedaan. Echter, instructies zijn mogelijk onvoldoende geweest waardoor je een verkeerd doel voor ogen hebt en niet weet wat je kan verwachten.
Trauma sensitieve meditatie betekent dat degene die de meditatie aanbiedt rekening houdt met onderliggende angst – of traumaklachten.
De meditatie leraar heeft voldoende kennis van angst- en traumaklachten en begrijpt dit in de context van meditatie. Niet alle leraren zijn zich er echter van bewust dat meditatie symptomen van angst en trauma kan verergeren.
Tijdens een meditatie is het belangrijker om je veilig te voelen dan de techniek perfect te beheersen. In deze blog deel ik vijf tips die je kunt toepassen om tijdens je meditatiebeoefening rekening te houden met trauma klachten.
5 Tips om tijdens je meditatie beoefening rekening te houden met trauma
1. Keer terug naar je innerlijke hulpbron of ademhaling
Tijdens meditatie werk je met een focuspunt. Dit kan de ademhaling zijn, een object, gedachten, lichamelijke sensaties of emoties. Als het aandachtsobject van een meditatie voor jou een trigger is, probeer dan je aandacht te verplaatsen. Het kan helpen om een ankerpunt te hebben. Dit kan een plek in je lichaam zijn, de adem, of je innerlijke hulpbron.
De innerlijke hulpbron is een belangrijk anker dat je kunt ontwikkelen. Het is een veilige plek in jezelf waar je je op je gemak voelt, kalm en ontspannen kunt zijn. Dit kan een echte plek zijn, een plek in de natuur of een plek in je verbeelding. Je kunt deze plek in gedachten brengen wanneer je je onrustig of overspoeld voelt en je je veilig en op je gemak wilt voelen. Dit kan je op ieder moment in je dagelijks leven doen en tijdens de meditatie beoefening.
Het kan tijd kosten om je innerlijke hulpbron te ontwikkelen, vooral voor mensen die lijden aan onverwerkt trauma. Als je je innerlijke hulpbron nog niet hebt ontwikkeld, kan terugkeren naar je ademhaling je helpen je gegrond te voelen. De ademhaling is altijd in het huidige moment en kan worden gebruikt als anker.
Andere ankers kunnen de sensatie zijn van het oppervlak dat ondersteuning biedt (bijv. de grond voelen, een stoel of een deken), of het waarnemen van een bepaald lichaamsdeel, zoals een hand of voet.
2. Probeer verschillende posities
Een meditatieleraar geeft meestal instructies om te mediteren in een zittende of liggende positie. Sommige posities kunnen triggerend zijn en angst oproepen. Als liggen op je rug en je ogen sluiten een trigger is, probeer dan rechtop te zitten. Op dezelfde manier, als zitten een trigger voor je is, probeer dan te gaan liggen. Het is belangrijk om een positie te vinden die voor jou het meest comfortabel is.
Tijdens meditatie krijg je regelmatig de instructie om je ogen te sluiten. Als dit onprettig voor je voelt en je onrustig maakt, probeer dan de oefening met open ogen te doen. Als je je ogen openhoudt, probeer dan naar één punt te kijken, omdat dit je zal helpen je te concentreren.
3. Wees vriendelijk voor jezelf
Er is geen juiste of verkeerde manier om te mediteren. Meditatie wordt ook wel bewustzijnstraining genoemd. Het is leren om zonder oordeel in het huidige moment te zijn, zonder daar iets aan te willen veranderen. Hierdoor wordt je bewustzijn van jezelf en het huidige moment groter. Het betekent nergens naar streven. Als je kritisch bent op hoe je mediteert ben je aan het oordelen en dat is juist niet de bedoeling.
Onthoud dat meditatie een oefening is en dat het tijd kost om iets nieuws te leren. Probeer gefocust te blijven en besef ook dat alles optioneel is. Als bij een bepaalde sensatie blijven nog te moeilijk is observeer dat en maak een aanpassing. Op deze manier zul je het langer volhouden.
4. Probeer je geest niet stil te maken
Vaak denken mensen dat meditatie draait om het leegmaken van de geest en volledige kalmte en stilte ervaren. Dit is echter niet waar meditatie om draait. Onze geest is als een wild dier dat niet zomaar te temmen valt. Als je verwacht dat je direct innerlijke rust en vrede zal ervaren, zul je teleurgesteld raken.
Wanneer je wordt uitgenodigd om je aandacht naar binnen te richten, kunnen verschillende gedachten, emoties, beelden, herinneringen en/of lichaamssensaties opkomen. Dit kan ongemak veroorzaken, vooral voor iemand die lijdt aan angsten of onverwerkt trauma. Als je niet weet dat deze ervaringen en sensaties naar boven kunnen komen, kun je je overweldigt voelen of denken dat je niet op de juiste manier mediteert. Dat klopt dus niet.
Mediteren gaat om alles observeren en accepteren, zonder het te willen veranderen. Als mensen willen we altijd weglopen van pijn en juist meer genot ervaren. Deze neigingen zullen ook tijdens een meditatie omhoog komen. Het verlangen naar meer rust en stilte, zonder dat het ongemakkelijk voelt. Meditatie biedt een kans om oordeelloos te oefenen met zijn in het moment en nieuwsgierig te zijn naar je ervaringen.
5. Praat over je ervaring
Ondersteuning is zeer belangrijk in ieder helingsproces. Vaak zorgen gevoelens van schuld en schaamte ervoor dat mensen zich niet uitspreken. Hierdoor voelen ze zich alleen en anders. Dit terwijl psychische klachten veel voorkomen. Depressie is zelfs volksziekte nummer 1! Door moeilijke gevoelens en ervaringen te delen kun je ervaren dat je er niet alleen voor staat.
Dit geldt ook voor het aanleren van iets nieuws, zoals mediteren.
Als je, ondanks je beste inspanningen, overweldigd wordt door gedachten, gevoelens en/of lichaamssensaties tijdens je meditatie, is het belangrijk om hierover te praten. Probeer met je leraar te praten of iemand anders met ervaring. Als dat niet mogelijk is, praat dan met een vriend of iemand in je gemeenschap die ondersteuning kan bieden. Dit zal je ondersteunen om niet op te geven, maar te blijven oefenen.
Wil je een trauma sensitieve meditatie proberen en onderdeel zijn van een steunende community? Kijk dan op mijn instagram pagina
Saskia is een GZ-psycholoog, yoga- en mindfulness teacher die grotendeels in Nederland woont. Ze werkt zowel in haar praktijk in Den Haag als online. Haar eigen reis naar innerlijke vrede begon toen ze een tiener was en heeft haar ertoe gebracht psychologie, boeddhisme, yoga en psychedelica te bestuderen. Ze richtte House of Awareness op om haar kennis te delen en anderen te begeleiden op hun innerlijke reis
